Επιμέλεια ανηλίκου επί συναινετικού διαζυγίου - Μετοίκηση σε άλλη χώρα

Επιμέλεια ανηλίκου επί συναινετικού διαζυγίου - Μετοίκηση σε άλλη χώρα

ΜΠρΣπαρτ 23/2017 ΧρΙΔ 2017,347

 

Επιμέλεια ανήλικου τέκνου σε περίπτωση συναινετικού διαζυγίου. Η προσωρινής διάρκειας συμφωνία των γονέων σχετικά με την επιμέλεια και την επικοινωνία τους με το ανήλικο τέκνο, η οποία επικυρώνεται από το δικαστήριο που επιλαμβάνεται του συναινετικού διαζυγίου, επιτρέπεται να εφαρμόζεται από τους γονείς και μετά την έκδοση του διαζυγίου. Μόνο όταν οι γονείς επιθυμούν διαφορετική ρύθμιση του θέματος της επιμέλειας, οφείλουν να απευθυνθούν εκ νέου στο δικαστήριο, το οποίο δικάζει τη σχετική αίτηση κατά την αμφισβητούμενη δικαιοδοσία. Περιεχόμενο του δικαιώματος επιμέλειας. Ο γονέας στον οποίο έχει ανατεθεί η επιμέλεια του ανήλικου τέκνου έχει κατ’ αρχήν δικαίωμα, στο πλαίσιο καθορισμού του τόπου διαμονής του τέκνου, να το απομακρύνει από την Ελλάδα και να το εγκαταστήσει σε άλλη χώρα της επιλογής του. Πότε η μεταφορά του τέκνου στο εξωτερικό συνιστά κακή άσκηση της γονικής μέριμνας. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο άλλος γονέας, που έχει δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο, μπορεί να αιτηθεί την ανάθεση της επιμέλειας στον ίδιο, όχι όμως και την απαγόρευση της απομάκρυνσης του τέκνου από τον γονέα που διατηρεί την επιμέλεια. (Η περίληψη λήφθηκε από τα ΧρΙΔ 2017,347)

 

[…Κατά το άρθρο 1441 ΑΚ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 § 2 του ν. 4055/2012, «Οι σύζυγοι μπορούν με έγγραφη συμφωνία να λύσουν το γάμο τους, εφόσον έχει διαρκέσει τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την κατάρτισή της. Η συμφωνία αυτή υπογράφεται από τα συμβαλλόμενα μέρη και από τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους ή μόνον από τους τελευταίους, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο, το οποίο πρέπει να έχει δοθεί μέσα στον τελευταίο μήνα πριν από την υπογραφή του συμφωνητικού. Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος πρέπει η ανωτέρω συμφωνία να συνοδεύεται με άλλη έγγραφη συμφωνία των συζύγων που να ρυθμίζει την επιμέλεια των τέκνων και την επικοινωνία με αυτά, η οποία ισχύει ώσπου να εκδοθεί η απόφαση για το θέμα αυτό σύμφωνα με το άρθρο 1513. Η κατά τα ανωτέρω έγγραφη συμφωνία, καθώς και το έγγραφο συμφωνητικό που αφορά την επιμέλεια και την επικοινωνία των ανήλικων τέκνων ή τη διατροφή αυτών, εφόσον έχει συμφωνηθεί, υποβάλλονται μαζί με τα ειδικά πληρεξούσια, όταν απαιτείται, στο αρμόδιο μονομελές πρωτοδικείο, το οποίο με απόφασή του, που εκδίδεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επικυρώνει τις συμφωνίες και κηρύσσει τη λύση του γάμου, εφόσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Η απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου που αφορά την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των ανήλικων τέκνων αποτελεί εκτελεστό τίτλο». Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι η έγγραφη συμφωνία των συζύγων για την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων τους και την επικοινωνία τους με αυτά, η οποία επικυρώνεται από το δικαστήριο που εκδίδει το συναινετικό διαζύγιο, αποτελώντας προϋπόθεση για την έκδοσή του, έχει περιορισμένη, ή αλλιώς προσωρινή, διάρκεια, πλην όμως η ισχύς της εξακολουθεί, εωσότου εκδοθεί απόφαση του δικαστηρίου κατά την αμφισβητούμενη δικαιοδοσία, που να ρυθμίζει είτε μόνο την επιμέλεια είτε την άσκηση γενικά της γονικής μέριμνας, περιεχόμενο της οποίας είναι και η επιμέλεια του προσώπου του ανήλικου τέκνου των διαζευγμένων γονέων, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 1513 ΑΚ. Οι διαζευγμένοι γονείς του ανηλίκου τέκνου και μετά το συναινετικό διαζύγιο είναι ενδεχόμενο να εφαρμόζουν τη συμφωνημένη ρύθμιση της επιμέλειας του τέκνου τους και της επικοινωνίας τους με αυτό που επικυρώθηκε από το δικαστήριο που εξέδωσε το συναινετικό δικαστήριο, οπότε δεν είναι ανάγκη καταφύγουν στο δικαστήριο, για να εκδοθεί σχετική με το θέμα αυτό απόφαση κατά την αμφισβητούμενη δικαιοδοσία. Αν, όμως, οι γονείς του ανηλίκου τέκνου επιθυμούν διαφορετική ρύθμιση της επιμέλειας του τέκνου ή της επικοινωνίας με αυτό μετά το διαζύγιο, οφείλουν να καταφύγουν στο δικαστήριο, προκειμένου να ρυθμιστεί το σχετικό θέμα οριστικά με τη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 681Β ΚΠολΔ (Φ. Σκορίνη-Παπαρρηγοπούλου, σε: Αστικό Κώδικα Γεωργιάδη/Σταθόπουλου, τόμος VII, δεύτερη έκδοση, άρθρο 1441, αρ. 54, σελ. 479, όπου και περαιτέρω παραπομπές στη θεωρία, ΕφΘεσ 330/2009, Αρμ. 2001, 1494) ή προσωρινά με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων στα πλαίσια των άρθρων 682 § 1 και 735 ΚΠολΔ (βλ. ΜΠρΑθ 5380/1994, ΤΝΠ Νόμος και εκεί παραπομπές στη θεωρία), χωρίς να απαιτείται να επικαλεστούν προς τούτο μεταβολή των συνθηκών, υπό τις οποίες προέβησαν στην ως άνω ρύθμιση (ΜΠρΑθ 6160/2010, ΑρχΝ 2010, 541, ΜΠρΘεσ 17116/2008, Αρμ. 2008, 1353, ΜΠρΘεσ 13769/2007, ΤΝΠ Νόμος).

Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1518 § 1 ΑΚ η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του, ενώ κατά το άρθρο 1520 § 1 του ίδιου Κώδικα ο γονέας, με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας με αυτό. Επιπλέον, στο άρθρο 5 της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης της 25.10.1980, η οποία κυρώθηκε με το ν. 2102/1992, ορίζεται ότι κατά την έννοια της παρούσας σύμβασης: α) το «δικαίωμα επιμέλειας» περιλαμβάνει το δικαίωμα που αφορά στη μέριμνα για το πρόσωπο του παιδιού, και ιδίως το δικαίωμα καθορισμού του τόπου διαμονής του, β) το «δικαίωμα επικοινωνίας» περιλαμβάνει το δικαίωμα να μεταφέρει κάποιος το παιδί για ορισμένο χρονικό διάστημα σε τόπο άλλο από τον τόπο της συνήθους διαμονής του. Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι ο γονέας, στον οποίο έχει ανατεθεί, έστω και προσωρινά, η επιμέλεια του προσώπου του ανήλικου τέκνου, έχει δικαίωμα καθορισμού του τόπου διαμονής του, στα πλαίσια του οποίου μπορεί να απομακρύνει το τέκνο από την Ελλάδα και να το εγκαταστήσει σε άλλη χώρα της επιλογής του. Στην περίπτωση αυτή ο άλλος γονέας έχει δικαίωμα, στα πλαίσια της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας με το τέκνο, να το μεταφέρει στην Ελλάδα (όπου είναι ο τόπος της δικής του διαμονής) για ορισμένο χρονικό διάστημα, η διάρκεια του οποίου θα ορισθεί από το δικαστήριο με τη δικαστική απόφαση που ρυθμίζει την άσκηση του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας (ΓνωμΕισΑΠ 1/1999, ΝοΒ 48, 272). Ωστόσο, το δικαίωμα προσδιορισμού ή μεταβολής του τόπου διαμονής του τέκνου δεν πρέπει να ασκείται καταχρηστικώς, με αποκλειστικό σκοπό τη ματαίωση της επικοινωνίας, διότι διαφορετικά συντρέχει ενδεχομένως περίπτωση κακή άσκηση της γονικής μέριμνας (άρθρα 1532-1533 ΑΚ). Επίσης, θα πρέπει να σταθμίζεται κάθε φορά με τις δυσμενείς επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει η διακοπή της επικοινωνίας με τον άλλο γονέα και να υποχωρεί έναντι αυτής, όταν η αναγκαιότητα της ενδεχόμενης προσωρινής ή διαρκούς αλλαγής του τόπου διαμονής ή τα πλεονεκτήματα που αυτή συνεπάγεται δεν ανταποκρίνονται προς το πραγματικό συμφέρον του τέκνου, διαφορετικά συντρέχει ενδεχομένως περίπτωση κακής άσκησης της γονικής μέριμνας, που επισύρει τις συνέπειες των άρθρων 1532 και 1533 ΑΚ ή δικαιολογεί διαφορετική ρύθμιση της γονικής μέριμνας κατά το άρθρο 1536 ΑΚ λόγω μεταβολής των συνθηκών (βλ. Θ. Πουλιάδη, σε: Ερμηνεία Αστικού Κώδικα Γεωργιάδη / Σταθόπουλου, άρθρο 1520, αρ. 64 επ., ΕφΘεσ 1324/2001, Αρμ. 2003, 1442, ΜΠρΑθ 1028/2011, ΕλλΔνη 2012, 253). Επομένως, η μεταφορά του τέκνου στο εξωτερικό από τον γονέα που έχει την επιμέλειά του μπορεί να θεμελιώσει δικαίωμα του άλλου γονέα να ζητήσει την αφαίρεση της επιμέλειας και την ανάθεσή της σε αυτόν στα πλαίσια του συμφέροντος του τέκνου και όχι την απαγόρευση της απομάκρυνσής του από τον γονέα που έχει την επιμέλειά του, αφού κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην πραγματικότητα σε απαγόρευση εξόδου από τη χώρα του γονέα, που έχει την επιμέλεια, η οποία δεν επιτρέπεται κατά το άρθρο 5 του Συντάγματος και το άρθρο 12 του Διεθνούς Συμφώνου της Νέας Υόρκης, που κυρώθηκε με τον ν. 2462/1997 (ΜΠρΑθ 1820/2009, ΧρΙΔ 2009, 512)…]

Ανακοινώσεις

  • Στατιστικά στοιχεία για το οικογενειακό δίκαιο 2017-2018

    Επισυνάπτεται το από 07.10.2019 έγγραφο του Πρωτοδικείου Αθηνών.

  • Οι θέσεις της ΕΟΔ επί του νομοσχεδίου του Υπ. Δικαιοσύνης για την (συν)επιμέλεια τέκνων

    Ενόψει του διαλόγου που διεξάγεται για το ζήτημα της συνεπιμέλειας, η ΕΟΔ  καταθέτει στη δημόσια συζήτηση ορισμένες απόψεις και διευκρινίσεις που θεωρεί αναγκαίες.

  • E-mail επικοινωνίας ΕΟΔ

    Για εγγραφές νέων μελών, διευκρινίσεις σχετικά με τις εσπερίδες και τα ετήσια συνέδρια που διοργανώνει η Εταιρία Οικογενειακού Δικαίου, καθώς και κάθε συναφές ζήτημα με τη λειτουργία της ΕΟΔ, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποστέλλουν e-mail στη διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..